Op 29 februari jl. heeft OCTAS hun adviesrapport aangeboden aan minister Van Gennip. In dit rapport worden drie varianten gepresenteerd om het ingewikkelde stelsel voor ziekte en arbeidsongeschiktheid te vereenvoudigen, met preventie voorop. Deze varianten zitten nog in de ontwikkelingsfase. Er zijn nog geen beslissingen genomen en gezien de complexiteit van het stelsel én de bijkomende hoge kosten zal dit hoogstwaarschijnlijk nog wel even duren.

De verdere uitwerking van OCTAS

Een verandering is op korte termijn zeker niet aan de orde, er verandert nu dan ook niks voor werkgevers in Nederland. Het ministerie van SZW gaat zich de komende tijd buigen over het voorstel. In de komende periode worden de drie varianten uitgewerkt, waarvan de uitwerking dit najaar gereed moet zijn. Deze uitwerking moet dienen als basis waarvan een volgend kabinet keuzes kan maken. Uiteraard houden wij je middels onze maandelijkse nieuwsbrief op de hoogte van de verdere ontwikkelingen.

De drie voorgestelde varianten

OCTAS (Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel) is eind 2022 ingesteld door de minister van SZW om met een oplossing te komen voor de fundamentele en structurele knelpunten die in het huidige stelsel bestaan. OCTAS is in hun adviesrapport met drie mogelijke varianten gekomen, allen met een verschillende aanpak.

1. ‘Huidig stelsel beter’
2. ‘Werk staat voorop’.
3. ‘Basis voor werkenden’

Hieronder zetten we de varianten inhoudelijk voor je uiteen, ook gaan we in op wat dit voor jou als werkgever zou kunnen betekenen.

1. Huidige stelsel beter

De eerste variant die geschetst werd is ‘Huidige stelsel beter’. In dit stelsel blijft de huidige WIA grotendeels overeind, maar worden maatregelen getroffen om het minder complex en begrijpelijker te maken. Een eerste maatregel is door geen onderscheid meer te maken tussen WGA en IVA uitkeringen, maar met één WIA uitkering te werken. Door een verlaging van de ondergrens naar 25% komen meer mensen hiervoor in aanmerking, vooral mensen met een laag inkomen hebben hier baat bij. Daarnaast is het plan om een plafond in te stellen door middel van een gemaximeerd WIA maandloon. Hierdoor ontvangen de ‘veelverdieners’ niet automatisch een uitkering op basis van volledige arbeidsongeschiktheid. Een positief voorstel is om de no-riskpolis uit te breiden. Wens is om al gebruik te maken van deze polis bij de re-integratie van werknemers tijdens het tweede spoor tijdens de eerste twee ziektejaren.

Wat betekent dit?
De prikkel ‘werken loont’ verdwijnt grotendeels. Medewerkers ontvangen in alle gevallen een ‘basis’ uitkering. Het voordeel in deze variant is er voor de mensen die een laaginkomen hebben en die niet of weinig werken bij een gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid. Medewerkers die normaal in de vervolguitkering zou komen, krijgt nu een hogere uitkering. Door afschaffing van de IVA krijgen volledig én duurzame arbeidsongeschikten geen hogere uitkering meer. Voor werkgevers betekent dit dat alle uitkering worden doorbelast, ook die van volledig en duurzame arbeidsongeschikte (ex-)werknemers. Een verhoging van de Whk-premie is hierdoor een logisch gevolg, de totale kosten in dit stelsel worden ruim duurder. Het doel om de regeling te vereenvoudigen is met deze variant te realiseren, of het daadwerkelijk beter wordt is af te wachten.

2. Werk staat voorop

Bij de tweede variant staat ‘wat kan wel’ centraal. In de huidige WIA zijn mensen soms bang om aan het werk te gaan, omdat hun uitkering daardoor verandert of stopt. In deze variant wordt op een andere manier gekeken naar de beoordeling. Er wordt aanzienlijk langer de tijd genomen voor een re-integratietraject, met een uitkering van 70% wordt tot vijf jaar lang geprobeerd re-integratie te realiseren. Pas als na deze periode via een arbeidsongeschiktheidsbeoordeling blijkt dat re-integratie niet lukt, volgt de arbeidsongeschiktheidseinduitkering. Een verplichte aanvullende verzekering hoort ook bij deze variant.

Wat betekent dit?
De langere re-integratieperiode zal bij de werkgever en de medewerker om flinke inspanning vragen. De re-integratiedienstverlening zal worden bekostigd uit verplichte premies, de lasten van de werkgever zullen tijdens deze periode ook hoger worden. Ook moeten arbeidsplaatsen worden gecreëerd voor medewerkers met een arbeidsbeperking. In deze variant zijn verzekeringsartsen minder tijd kwijt aan beoordelingen, omdat na een onsuccesvolle re-integratieperiode een definitieve arbeidsongeschiktheidsuitkering volgt.

3. Basis voor werkenden

De derde en laatste variant is ‘Basis voor werkenden’. De nadruk in deze regeling ligt op één regeling voor alle werkenden: werknemers en zelfstandigen. De overheid garandeert hierbij een minimumuitkering voor mensen die niet kunnen werken, hiermee is het doel van vereenvoudigen behaald. Een basisverzekering biedt inkomensbescherming voor iedereen. Een verplichting voor alle werkenden is een aanvullende verzekering. Dit vult het gat aan tot het oude, gemaximeerde dagloon. Het UWV blijft de arbeidsongeschiktheidsbeoordelingen uitvoeren, ook voor de zelfstandigen.

Wat betekent dit?
Doordat de beoordeling van zelfstandigen lastiger is, vraagt dit meer tijd van de verzekeringsartsen en die tijd is er nu juist niet. De zekerheid van inkomen wordt met deze variant voor medewerkers verhoogd. Ook de uitkering bij deze variant ten opzichte van de huidig WIA is in veel gevallen, met name voor de doelgroep in de vervolguitkering, hoger. Dit zorgt dat de prikkel om aan het werk te gaan minder is. Men is immers al zeker van een basis inkomen. Of het eenvoudiger wordt nu er met twee uitkeringsinstanties gewerkt wordt, is echter ook de vraag.

Kosten van langdurig verzuim laag houden?

De HR specialisten van OAZ staan sinds jaar en dag klanten bij om de kosten bij langdurig verzuim door ziekte en arbeidsongeschiktheid zo laag mogelijk te houden. Wij houden de ontwikkelingen omtrent de voorstellen van OCTAS dan ook nauwlettend in de gaten. De geopperde varianten hebben allemaal flink voeten in de aarde, dit zal dan ook niet over een nacht ijs gaan. Heb je vragen hierover? Neem dan gerust contact op met onze specialisten Sociale Zekerheid via 088 5600 700 of mail naar info@oaz.nl.