De toekomst van het Nederlandse arbeidsongeschiktheids-stelsel

21 december 2022
|In Overige
|By Kirsten de Ruijt

Het tekort aan verzekeringsartsen bij het UWV zorgt bij vakbonden, sociale partners en binnen de politiek voor onvrede. Er is al langere tijd discussie over de arbeidsongeschiktheidswet en de invulling hiervan. In de kamerbrief ‘Aanpak mismatch sociaal-medisch beoordelen en hardheden WIA’ van 26 augustus 2022 benoemt minister Van Gennip (SZW) haar plannen voor de korte, middellange en lange termijn. Deze plannen zijn van invloed op jou als werkgever, graag zetten we ze in dit artikel voor je uiteen.

Oplossen achterstanden bij sociaal-medische beoordelingen

Het wegwerken van de achterstanden bij de sociaal-medische beoordelingen van de WIA heeft volgens minister Van Gennip de hoogste prioriteit. De maatregelen hieromtrent hebben als doel om enerzijds sneller duidelijkheid te bieden voor werkgevers en medewerkers, anderzijds worden de huidige maatregelen verlengd om het UWV lucht te geven om de nieuwe en reeds ingezette maatregelen te kunnen uitvoeren.

Tijdelijke maatregelen voor een gerichtere inzet van de verzekeringsarts

1. Invoering van de vereenvoudigde WIA-beoordeling voor 60-plussers

Medewerkers die tussen 1 oktober 2022 en 31 december 2023 het einde van de wachttijd bereiken en ouder zijn dan 60 komen voor de vereenvoudigde WIA-beoordeling in aanmerking.

Indien zowel werkgever als medewerker akkoord gaan, wordt de WIA-beoordeling enkel door een arbeidsdeskundige uitgevoerd en wordt de stap naar de verzekeringsarts overgeslagen om deze te ontlasten.

Zijn er geen benutbare mogelijkheden en is er mogelijk sprake van duurzame én volledige arbeidsongeschiktheid? Dan wordt het dossier alsnog voorgelegd aan de verzekeringsarts om te bepalen of er recht is op een IVA-uitkering. Indien de vereenvoudigde WIA-beoordeling wordt gevolgd ontvangt de medewerker, ongeacht de mate van arbeidsongeschiktheid, een WGA 80-100 uitkering.

2. Geen herbeoordelingen meer IVA- en WAJONG-uitkeringsgerechtigden

Mensen met een IVA- of een WAJONG-uitkering worden vijf jaar lang niet opgeroepen voor een herbeoordeling, ondanks dat zij mogelijk aan het werk zijn. Het voordeel voor deze groep is dat zij meer zekerheid hebben dat hun uitkering niet wordt beëindigd indien zij gaan werken. Door het schrappen van deze maatregel komt er extra capaciteit aan verzekeringsartsen vrij.

3. Verlenging tijdelijke maatregel voorschotten

In de kamerbrief van 30 augustus 2021 is aangegeven dat de kwijtschelding van de voorschotten voor medewerkers bij de WIA-beoordelingen van tijdelijke aard zouden zijn, tot en met 31 december 2022. Omdat er nog steeds een groot tekort is aan verzekeringsartsen en WIA-claimbeoordelingen niet binnen de gestelde termijn uitgevoerd worden, is deze maatregel verlengd tot en met 31 december 2023.

Opties voor middellange termijn

Ook voor de middellange termijn zijn er opties onderzocht om de wachttijden niet langer op te laten lopen. Op basis van het rapport van Gupta Strategists zijn er drie beleidsopties met een relatief groot effect op de benodigde capaciteit aan verzekeringsartsen voorgesteld:

1. Het laten vervallen van het duurzaamheidscriterium en afschaffen van de IVA.

2. Aanpassen van het duurzaamheidscriterium door na vijf jaar volledige arbeidsongeschiktheid automatisch
over te gaan op IVA.

3. Het uitvoeren van een WIA-beoordeling bij werkenden op basis van feitelijke verdiensten en niet op
basis van een theoretische schatting.

Toekomstbestendig stelsel op lang termijn?

Voor de lange termijn is de onafhankelijke commissie toekomst arbeidsongeschiktheidsstel (OCTAS) geïnstalleerd. Zij hebben tot het eerste kwartaal van 2024 om onderzoek te doen naar een toekomstbestendig stelsel rondom ziekte en arbeidsongeschiktheid.

De commissie heeft de vrijheid om out-of-the-box te denken. Ze moeten echter wel rekening houden met de reeds bestaande maatregelen zoals het creëren van een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen, duurzame oplossingen om te voorkomen dat er opnieuw achterstanden ontstaan bij sociaal-medische beoordelingen en rekening houden dat het stelsel betaalbaar is.

Vragen over dit bericht?

De wijzigingen in het arbeidsongeschiktheidstelsel vragen werkgevers om een flink aanpassingsvermogen. Klopt er iets niet in de vastlegging, dan kun de schadelasten behoorlijk oplopen. OAZ en haar specialisten staan jouw organisatie daarin bij als kennispartner en ondersteunen je bij de administratieve lasten.

Heb je vragen over de ontwikkelingen rondom het stelsel of wil je laten toetsen of jouw verzuimdossiers op orde zijn in aanloop naar deze wijzigingen? Neem dan gerust contact met onze specialisten Sociale Zekerheid via info@oaz.nl of bel 088 5600 700.